Belki de çoğu kişinin farkında bile olmadan zararını gördüğü "Diş Gıcırdatma" bir rahatsızlıktır. Tıp dilinde “bruksizm” adıyla bilinen diş gıcırdatma oldukça yaygındır.

Bruksizm, gündüz ya da gece uyurken istemsiz olarak dişleri sıkmak, çeneyi kenetlemek ve dişlerden gıcırtı sesi gelmesi olarak tanımlanmaktadır.

Diş gıcırdatma, modern tıbbın tartışmaya devam ettiği, bazı risk faktörleri ve nedenler belirlenmiş olsa da, henüz net olarak ‘Diş Gıcırdatma Neden Olur’ sorusunun cevaplanamadığı bir rahatsızlıktır.

Daha çok uyku halindeyken meydana geldiği görülen diş gıcırdatma, çoğu kez birkaç faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. İlginç olanı ise bu rahatsızlığa sahip çoğu kişinin, çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkana dek durumlarının farkında olmamasıdır. Uyku esnasında istemsiz şekilde diş gıcırdatıldığı için, bu tip gıcırdatmaları kontrol altına alması da daha zordur.

Diş gıcırdatma, parafonksiyonel alışkanlık olarak da tanımlanır. Yani kişinin dudak ısırma ya da parmak çıtlatma gibi, istemsiz edindiği alışkanlıklardandır.

Genel olarak 20-40 yaş aralığında daha sık görülen diş gıcırdatma rahatsızlığı 4-5 yaşındaki çocuklar da bile görülebilmektedir.

Diş gıcırdatma çocuklarda bazen diş yapısıyla ilgili olarak bazen de ağrıya tepki olarak görülebilir. Örneğin kulak ağrısı ya da diş çıkarma ağrısı nedeniyle diş gıcırdatan çocuklar olabilir. Ayrıca hiperaktif çocuklarda da diş gıcırdatmaya rastlanabilir.

Diş gıcırdatma nedenlerini modern tıp henüz kesin olarak netleştirebilmiş değildir.Psikolojik nedenler, stres, kaygı, uyku bozuklukları veya ağızdaki (çene, diş vb) yapısal bozukluklar, diş gıcırdatmada rol oynadığı düşünülen etkenler arasındadır.

Diş gıcırdatmayı ikiye ayrılır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi gece uyurken ve gündüz uyanık haldeyken. İki durumun farklarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Gece Uyurken Diş Gıcırdatma:

Gündüz Uyanıkken Diş Gıcırdatma:

Yapılan araştırmalar diş gıcırdatmayı tek bir belli nedene bağlanamamıştır. Kişilerin ruhsal yapısı, ağız-diş yapısı, genetik özellikleri vb. gibi birçok etken diş gıcırdatma rahatsızlığına etki etmektedir. En bilinen nedenleri şöyle sıralayabiliriz:

Psikolojik Etkiler: Psikolojik etkilerin başında stres gelmektedir. Günümüz modern toplumunun en büyük sıkıntısı stres, birçok hastalığın da tetikleyicisidir. Günlük telaşlar, iş yoğunluğu, geçim derdi, eğitim sıkıntıları, gelecek kaygısı, ailevi problemler, trafik gibi sayabileceğimiz yüzlerce neden stresin kaynağını oluştururken vücudumuzda da bazı aksaklıklara yol açabilir.

Çoğu araştırmacıya göre de diş gıcırdatma rahatsızlığının önemli nedenlerinden birisi de strestir. Küçük çocuklarda özellikle aileden ayrılıp kreşe ya da okula başlanacağı dönemde görülmesi, iş hayatında işleri kötüye gitmeye başlayan, evlilikte bazı sorunlar yaşayan kişilerde diş gıcırdatmanın ortaya çıkabilmesi de bu görüşe temel oluşturur.

Yaşam Biçimi: Diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyen bir diğer etken de yaşam biçimidir. Sahip olduğunuz toplumsal statü ve bunun yarattığı baskı, alkol kullanımı, uyuşturucu madde kullanımı, düzensiz uyku, fazla kafein tüketilmesi, sigara alışkanlığı gibi yaşam biçiminizle ilgili etkenler diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyebilir.

Kişilik Özellikleri: Rekabetçi, hırslı, sinirli veya hiperaktif olarak da tanımlayabileceğimiz, bu tür karakter özellikleri taşıyan kişiler arasında diş gıcırdatmaya daha sık rastlanabilmektedir.

Uyku Bozuklukları: Uyku bozukluğundan kaynaklanan sıkıntılar da diş gıcırdatma rahatsızlığının tetikleyicisidir. Özellikle “Obstrüktif Uyku Apne Sendromu” olarak da bilinen ve uyku apnelerinin önemli bir oranını kapsayan rahatsızlık, diş gıcırdatmanın temel tetikleyicileri arasında gösterilmektedir. Uyku bozuklukları aynı zamanda stres faktörünü de etkileyen önemli bir unsurdur. Diş gıcırdatmada birçok etkenin bir araya geldiği buradan da anlaşılabilir.

Dişlerdeki Yapısal Bozukluklar: Dişlerin sıralanışındaki yapısal bozukluklar yüzünden diş gıcırdatma rahatsızlığı ortaya çıkabilmektedir. Bazen de bir diş tedavisi sonrası, örneğin çok yüksek bir dolgu nedeniyle diş gıcırdatması ortaya çıkabilir.

Vitamin-Mineral Eksikliği: Vücudumuzdaki bazı vitamin ve minerallerin eksiliği bu rahatsızlığın tetikleyici olabilir. Özellikle anti-stres vitamini diye de bilinen B5 vitaminin eksikliği önemli bir etkendir. B5 vitamini eksiğini gidermek için yoğurt, avokado, sebze ve tahıl gibi doğal besinler tercih edilebilir.

Kalsiyum ve magnezyum eksikliği de diş gıcırdatmayı tetikler. Özellikle kalsiyum eksikliği istemsiz kas hareketlerine neden olduğu için önemli bir faktördür. Süt ve süt ürünleri, badem, susam, baharatlar gibi besinlerle kalsiyum ihtiyacı karşılanabilir. Yine kabak çekirdeği, ıspanak, yeşil fasulye, susam, soya fasulyesi, kaju gibi gıdalar magnezyum ihtiyacını giderebilir.

Diğer Nedenler: Midedekilerin yemek borusuna tırmandığı reflü rahatsızlığı, antidepresanlar ve bazı psikiyatrik ilaçlar, Parkinson gibi bazı rahatsızlıklardan kaynaklanan komplikasyonlar da diş gıcırdatmanın ortaya çıkmasına yol açabilir.

Diş gıcırdatma ciddi sonuçları olabilen bir rahatsızlıktır. Özellikle dişler üzerinde ciddi zararları olan bu rahatsızlık tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesinde sıkıntılar oluşturur.

Diş gıcırdatmanın zararlarını şöyle sıralayabiliriz:

Diş Kırılmaları: Diş gıcırdatma dişlerin normalde olmayacak kadar çok sıkılması ve çenenin kilitlenmesidir. Zamanla dişlerin bu kadar çok sıkılması sonucu dişler aşınır ve kırılmalar meydana gelir.

Diş Yüzeyinde Aşınma: Dişlerin sıkılması ve birbirine sürtünmesi sonucunda özellikle dişlerin çiğnemede etkili olan yüzeyinde aşınmalar ortaya çıkar.

Dişlerde Hassasiyet Oluşması: Diş gıcırdatma rahatsızlığının bir diğer zararı da dişlerde genel olarak soğuğa karşı oluşan hassasiyet ve dişlerin sızlamaya başlamasıdır.

Diş Etinin Çekilmesi: Dişlerin yoğun ve şiddetli sıkılmasından dolayı diş etlerinde çekilmelerde meydana gelir. Ayrıca buna bağlı olarak dişlerde sallanma ve dökülmeler de meydana gelebilir.

Yanaklarda Meydana Gelen Tahriş: Dişlerin sıkılması ve sürtünmesi doğal olarak bir süre sonra yanaklarda tahriş meydana getirir. Bunun sonucu olarak da yanak ısırmak ortaya çıkar. Özellikle yemek yerken oluşan bu durum kişiye rahatsızlık verir.

Ağrılar: Diş gıcırdatmanın oluşturduğu en büyük etki baş, eklem ve kas ağrılarıdır. Yanak ve şakaklara uygulanan yoğun baskı öncelikle bu bölgelerdeki kas ağrılarına neden olur. Özellikle şakaklara uygulanan baskı sonucunda baş ağrıları ortaya çıkar. Bu ağrılar can sıkıcıdır ve günlük aktiviteleri olumsuz etkiler. Yine çene eklemlerine uygulanan baskı bu eklemlerde ağrılar oluşturur. Bu ağrılar yemek yemeyi zorlaştırabilir.